Er zijn 27 spellingsregels voor het hoofdlettergebruik. De oefeningen zijn verdeeld in 4 niveaus om zo gradueel de spellingsregels aan te leren.
Maakt u een fout, dan wordt naast het juiste antwoord ook de spellingsregel weergegeven (bv. H7) om zo vlugger de verschillende spellingsregels voor het hoofdlettergebruik onder de knie te krijgen.
Je schrijft het eerste woord van een zin of van een aanhaling met een hoofdletter.
Waar zijn mijn sleutels?
Zij riep: "Dit is onduldbaar!"
Je schrijft het tweede woord van een zin of van een aanhaling met een hoofdletter als de zin met een afgekort woord begint.
's Morgens sta ik nooit vroeg op.
"'n Kanjer heb ik gevangen", sprak de visser trots.
Je schrijft geen hoofdletter als het eerste woord van een zin of van een aanhaling met een cijfer of een ander teken begint.
65-plussers krijgen een korting.
© betekent copyright.
Een eigennaam krijgt een hoofdletter; een soortnaam schrijven we klein.
Belle Perez
Snoopy
een veertiger
een beagle
De voornaam, de initialen van personen en de familienaam van een persoon schrijven we met een hoofdletter. Voorzetsels en lidwoorden in sommige familienamen krijgen in Nederland een kleine letter als er een voornaam, initiaal of familienaam aan voorafgaat. Volgens de Belgische wetgeving worden deze elementen altijd geschreven zoals ze in het geboorteregister staan.
mevrouw Van Miert - Carla Van Miert - J.P. De Grote (BEL)
mevrouw Van Miert - Carla van Miert - J.P. de Grote (NED)
Schrijf personificaties van abstracte begrippen met een hoofdletter. Schrijf een persoonsnaam klein als die niet meer naar de persoon zelf verwijst, maar naar personen met een bepaalde eigenschap.
Jan Modaal
Koning Winter
een bob
Samenstellingen behouden hun hoofdletter, behalve wanneer de eigennaam niet meer als zodanig fungeert of wanneer het om de naam van een uitvinder of ontdekker gaat, tenzij als u de naam los gebruikt om expliciet naar de uitvinder of ontdekker te verwijzen.
Beatlesplaat
achillespees
fröbelschool
alzheimerpatiënt
de ziekte van Alzheimer
Afleidingen van eigennamen krijgen een kleine letter.
darwinisme
victoriaans
Personen en zaken die als heilig worden beschouwd en de woorden die ernaar verwijzen, schrijf je met een hoofdletter. Als het woord niet langer naar een helig persoon of begrip verwijst, verliest het zijn hoofdletter. Schrijf namen van godsdienstige praktijken en voorwerpen klein.
Jezus Christus
de Bijbel
een Mariabeeld
een mozesboom
de biecht
een bijbel (= exemplaar ervan)
Schrijf in een tekst aanspreekvormen, functiebenamingen en titulatuur klein. Schrijf een hoofdletter als u iemand met bijzonder respect aanspreekt.
professor Peeters
Hare Majesteit
Schrijf namen van plaatsen, streken, landen, bergen, rivieren, woestijnen en hemellichamen (tenzij in niet-wetenschappelijke teksten) met een hoofdletter.
Moskou
Nederlandstalig
Zuid-Afrikaproblematiek
Avondster
maan
Als aardrijkskundige namen soortnamen zijn geworden, schrijf je een kleine letter.
champagneglas
parmaham
Schrijf namen van windstreken klein, tenzij ze deel uitmaken van een aardrijkskundige naam.
het noorden
Zuid-Afrika
Schrijf de naam van een taal of dialect met een hoofdletter, tenzij die taalnaam een minachtende betekenis heeft, Schrijf werkwoorden en zelfstandige naamwoorden die van taalnamen zijn afgeleid, klein.
Arabisch
Nederlandstalig
Duitse
schoolfrans
verfransing
Schrijf elementen als hoog, laat, middel, nieuw, oud, plat, standaard en vroeg met een hoofdletter in de naam van een taal of dialect.
Nieuwgrieks
Vroegmiddelnederlands
oud-Friese sport
Schrijf de naam van een bevolkingsgroep of een lid daarvan met een hoofdletter als de naam van een aardrijkskundige naam is afgeleid of als het om een specifiek volk gaat. Schrijf overkoepelende namen voor leden van etnische groepen klein, alsook spotnamen.
Belg
Vikingboot
Keltisch
bosjasmannenrijst
moffenvriend
indiaan
yankee
Schrijf namen van aanhangers van een geloofsovertuiging klein.
een christen
islamitisch
Schrijf namen van artistieke, culturele en maatschappelijke en stromingen klein. Schrijf eigennamen van kunstenaarscollectieven met een hoofdletter.
gotiek
punk
naturalist
Cobra
Schrijf woorden waarmee we de tijd indelen, zoals dagdelen, dagen, maanden en seizoenen, klein.
zondag
mei
herfst
computertijdperk
Schrijf namen van historische gebeurtenissen met een hoofdletter.
de Holocaust
Eerste Wereldoorlogboeken
Schrijf de officiële naam van feestdagen en andere bijzondere dagen met een hoofdletter.
Moederdag
paasvakantie
kerst
Schrijf de naam van een instantie, een bedrijf of een organisatie met een hoofdletter, tenzij de instantie, het bedrijf of de organisatie een andere schrijfwijze gebruikt of als ze gebruikt worden als soortnaam.
Europese Unie
Belgacom
een ministeriegebouw
Schrijf merknamen met een hoofdletter, tenzij de naamgever een andere schrijfwijze heeft gekozen of als ze een soortnaam worden zijn.
een Boeing 747
Essotankstation
een aspirientje
Schrijf het eerste woord van de titel van een boek, film, theaterproductie, artistieke onderscheiding of evenement met een hoofdletter. Schrijf de naam van een krant of tijdschrift op de manier die de oprichter of redactie heeft gekozen.
Daviscup
Oons kookboek
De Standaard
Zelfstandige naamwoorden die aan het Duits zijn ontleend, schrijven we in het Nederlands met een kleine letter. Alleen als dergelijke zelfstandige naamwoorden de waarde van een eigennaam hebben, krijgen ze een hoofdletter.
übermensch
schnaps
Sturm und Drang
X-benen
x-as
B-team
De regels voor het schrijven van hoofdletters in afkortingen en letterwoorden zijn vrij ingewikkeld:
RAM (random access memory)
aids - aidsvirus - ontaidsen
pin - pincode - pinnen
SIS - SIS-kaart
KB (Koninklijk Besluit)
AMvB (Algemene Maatregel van Bestuur)
WEU (West-Europese Unie)
NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie)
Unicef (United Nations International Children's Emergency Fund)
BSE (boviene spongiforme encefalopathie)
soa (seksueel overdraagbare aandoening)
We overlopen hier het gebruik van de tussenletter. Een tussenleeter is een letter (e, n of s) of een lettercombinatie (en) die we spellen in een woord waar we een tussenklank horen. Voorbeeld: -en- in eikenboom.
Je schrijft -en- als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat uitsluitend een meervoud op -en heeft.
pannenkoek
paddenstoel
koninginnensoep
Je schrijft geen -n- als het eerste deel verwijst naar een persoon of zaak die in de gegeven context uniek is in zijn soort.
Koninginnedag
maneschijn
zonnesteek
hellevuur
Je schrijft geen -n- als het eerste deel een versterkende of waardevolle betekenis heeft en de samenstelling zelf een adjectief is.
apetrots
beresterk
reuzegroot
boordevol
Je schrijft geen -n- als één van de delen of beide delen niet meer herkenbaar zijn als afzonderlijk woord in de oorspronkelijke betekenis. Hier is sprake van versteende uitdrukkingen.
hazewind
kinnebak
schattebout
Je schrijft geen -n- als het eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat geen meervoud heeft of als het eerste deel afkomstig is van een werkwoord.
tarwebrood
brandewijn
Je schrijft geen -n- als het eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat een meervoud op -s heeft.
garagepoort
hoogtevrees
Je schrijft geen -n- als het eerste deel een bijvoegelijk naamwoord is of een woord met een vergelijkbare functie, tenzij het eerste deel al eindigt op -en.
oudejaar
dronkenlap
Als je in samenstellingen een s-klank hoort, schrijf je -s-.
beroepsrenner
herdershond
zondagsblad
Je hoort de tussenletter -s- niet als het tweede deel van de samenstelling met een -s begint. Om dit na te gaan, kun je vergelijken met een gelijkaardige samenstelling waar je wel de tussenletter -s- hoort. We noemen dit de regel van de analogie.
dwarsschip - dwarsfluit
staatsschuld - staatsprijs
gedragsstoornis - gedragsleer
Je hoort de tussenletter -s- niet of niet zuiver als het tweede deel van de samenstelling met een -c, -ch, -j of -z begint. Ook hier pas je de regel van de analogie toe.
bedrijfschef - bedrijfskunde
liefdeszanger - liefdesaffaire
scheepsjournaal - scheepsdokter
Woordtekens geven aanduidingen over de uitspraak of structuur van woorden. We behandlen het koppelteken (of liggend streepje) en het deelteken (of trema). Een grondwoord is een oorspronkelijk woord of een woord dat zelfstandig kan optreden. Een samenstelling bestaat uit de verbinding van twee of meer grondwoorden. Een afleiding bestaat uit een grondwoord en een voorvoegsel en/of achtervoegsel.
We vermijden klinkerbotsing in een samenstelling door een koppelteken te gebruiken. Ook de combinaties i + j, e+ij, e+ui en i+i leveren een klinkerbotsing op in een samenstelling.
na-ijver
astmaonderzoek
vanille-ijs
Een afleiding met een voorvoegsel van Griekse of Latijnse oorsprong behandelen we als een samenstelling. We schrijven het voorvoegsel aan het grondwoord vast. Bij klinkerbotsing krijgt de afleiding een koppelteken. Het gaat om voorvoegsels (of elementen die we als voorvoegsel gebruiken) zoals aero-, anti-, audio-, auto-, bi-, bio-, co-, contra-, de-, di-, duo-, elektro-, extra-, giga-, intra-, loco-, macro-, micro-, mini-, mono-, multi-, neo-, para-, pre-, pro-, proto-, pseudo-, quasi-, re-, retro-, semi-, socio-, supra-, tri-, ultra- en vice-.
privégesprek
co-educatie
Je schrijft een koppelteken in samenstellingen met gelijkwaardige delen.
dichter-zanger
een win-winsituatie
Je schrijft een koppelteken in samenstellingen warvan het ene deel het andere bepaalt. Samenstellingen met eigennamen en samenstellingen die beginnen met Sint of sint volgen dezelfde redenering.
proces-verbaal
de Irak-oorlog
sint-bernardshond
Je schrijft een koppelteken tussen familienamen die bij elkaar horen.
Mevrouw Jansens-Peters
het komisch duo Van Kooten-De Bie
Je schrijft een koppelteken in samengestelde aardrijkskundige namen en hun afleidingen.
Latijns-Amerika
Oost-Vlaams
Je schrijft een koppelteken in samenstellingen met cijfers, letters, afkortingen, initiaalwoorden (= afkortingen letter per letter uitgesproken) en tekens.
100-jarige
A-kant
art.-nummer
btw-tarief
&-teken
Letterwoorden (= afkortingen uitgesproken als een woord op zich) en verkorte woorden worden zonder koppelteken geschreven, behalve als het met één of meer hoofdletters wordt geschreven.
aidspatiënt
infonamiddag VUT-regeling
Je schrijft een koppelteken na niet-, oud- (= gewezen), bijna-, adjunct-, aspirant-, chef-, ex-, interim-, kandidaat-, non-, stagiair- en substitut-.
oud-leerling
non-fictie
Samenstellingen en afleidingen krijgen een koppelteken wanneer het tweede deel met een hoofdletter begint.
anti-Frans
on-Engels
Bij afleidingen met afkortingen, cijfer- en initiaalworden en symbolen en bij verkortingen en letterwoordenmet een hoofdletter wordt na een voorvoegsel een liggend streepje gespeld.
ont-Benelux't
ge-sms't
aan- en verkoop
op- of aanmerking
doe-het-zelver
vergeet-mij-nietje
vol-au-vent
close-up
Schrijf een trema bij klinkerbotsing in een ongeleed woord, een afleiding, een verbogen of vervoegde vorm. De combinaties i + j, e+ij, e+ui en i+i leveren geen klinkerbotsing op in een afleiding.
hygiëne
beïnvloeden
geuit
Je schrijft geen deelteken in de Latijnse uitgangen -eum, -eus, -ei en in de Franse uitgangen -ien, -ienne.
petroleum
elektricien
Je schrijft geen deelteken in de combinatie i + ee, in de combinatie i + i en als er een doffe -e volgt op een tweeklank.
kopieer
kopiist
truien